12 Hayvanlı Takvimi (Çince: 地支 Dìzhī veya 十二支 Shíèrzhī; Japonca: 十二支 Jūnishi veya 干支 Eto), Çin kökenli olup Asya'da ve Türkler arasında da yaygın olarak kullanılmış takvim aynı zamanda bir sistem.
12 yılın 5 katı olan 60 yıllık devreleri ile Göktürkler, Uygur Türkleri, Tuna Bulgarları, İdil Bulgarları da kullanmış ve Hunlar da Çin'in hemen kuzeyinde bulundukları için büyük ihtimalle de kullanmıştır.
Göktürk Yazıtları, Uygur kitap ve hukuk belgeleri, Tuna Bulgarları'nın yazıtları, Bulgar Hakanları Listesi ve Manas Destanı'ndaki bazı olaylar da bu takvimle akvimi ile tarihlendirilmiştir.
Tarih:
Edouard Chavannes'in "Le Cycle turc des Douze Animaux 12 Hayvanlı Türk Takvimi", adlı araştırmasında, Asya'da kullanılan 12 Hayvanlı takvim Türklere ait bir takvim sistemi olduğunu ve Çinlilerin bu takvimi Türklerden aldığını düşünmüş ve araştırmasının adını 12 Hayvanlı Türk Takvimi koymuştur.
Yıllar:
| Yıl |
Türkçe |
Çince |
pinyin |
anlamı |
yön |
| 1 |
Sıçan |
子 |
zǐ |
Fare |
0° Kuzey |
| 2 |
Ud Sığır |
丑 |
chǒu |
Öküz |
|
| 3 |
Bars |
寅 |
yín |
Pars |
|
| 4 |
Tavışgan |
卯 |
mǎo |
Tavşan |
90° Doğu |
| 5 |
Lu |
辰 |
chén |
Ejderha |
|
| 6 |
Ilan |
巳 |
sì |
Yılan |
|
| 7 |
Yunt |
午 |
wǔ |
At |
180° Güney |
| 8 |
Koy |
未 |
wèi |
Koyun |
|
| 9 |
Biçin |
申 |
shēn |
Maymun |
|
| 10 |
Tabuk |
酉 |
yǒu |
Tavuk |
270° Batı |
| 11 |
İt |
戌 |
xū |
Köpek |
|
| 12 |
Tonguz |
亥 |
hài |
Domuz |
Aylar:
Bir yılda 12 ay vardı. Aylar birinçay (birinci ay) , ikinçay (ikinci ay), üçünçay (üçüncü ay), dördünçay (dördüncü ay), beşinçay (beşinci ay), altınçay (altıncı ay), yedinçay (yedinci ay), sekizinçay (sekizinci ay), dokuzunçay (dokuzuncu ay), onunçay (onuncu ay), onbirinçay (onbirinci ay) ve onikinçay (onikinci ay) diye adlandırılmıştır.
Mevsimler:
| Eski isim |
Günümüzde |
| Oğlak ay: |
İlkbahar |
| Uluğ Oğlak ay: |
Yaz |
| Uluğ ay: |
Sonbahar |
| Ay: |
Kış |
Günler:
Türklerde gün isimlerinin yabancı kökenli olmasının sebebi bazı tarihçilere göre; göçebelik sebebiyle Türklerde gün kavramının gelişmemesidir. Türk Takvimi'nde bir gün 12 bölüme ayrılır, her bölüme Çağ adı verilirdi. Bir çağ iki saat, dolayısıyla bir gün de 24 saatdi. Herbir çağ ise sekiz Kehten ibaretti. Yılbaşı olarak gece-gündüz eşitliğinin yaşandığı 21 Mart, Nevruz günü alınırdı.